Sunn Sunn Møring Møring - fasit

Det er ganske lenge sidan dette innlegget, om mi kjære dialekt og dens rariteter på ord- og uttrykksfronten. Og sidan eg ikkje har lyst til å legge meg, tykjer eg det er på tide med ein fasit. Og kanskje nokre nye ord. Øss fe sjå...

De e'kje pire
Kort oversett; Det er ikkje greit. Ofte brukt i litt sympantisk samanheng

De heng'kje på greip
Eg skulle til å oversette dette med "det ligna'kje grisen", heilt til eg kom på at det kanskje ikkje er særleg meir forståeleg. Det tyder i alle fall at noko ikkje er som det skal vere, gjerne riv ruskande gale/heilt borti natta.

Røyte gale
Mykje det same som overnevnte. Sikkert ofte brukt av sunnmørske Brann-supportarar når dei ser på tabellen. "De e so røyte gale!"

Heile hørva
Alt, rett og slett

Istjøkel
Istapp. Favorittaste lært-av-farmor-ordet mitt!

Lykjel
Nøkkel. Variasjon; nykjel

Opponde
Under, rett og slett. Utan at eg heilt har skjønt kvifor.

Nøvinj
Neve.

Høke
Hake. Som i den du har i andletet.

Atteføkjin
To tydingar.
1. Snø som har blåse opp etter t.d dører eller vindauge. "Hytta va atteføkjin ta snøv."
2. Å vere stokk dum, tett i pappen. "Fyr'n e steikje atteføkjin."

Oppi/atti nøva
Noget udefinerbart. Beste svaret eg har er "der borte". Gjerne om noko står t.d bak huset.
- Kor e grasklipper'n
- An stend atti nøva

Fluksepålina eller Tultrepålina
Igjen; takk til farmor. Ei Flukse- eller Tultrepålina er nokon som kler seg spesiellt... eller, nokon som kler seg på ein måte personen som bruker uttrykket ikkje tykjer noko om. Gjerne litt spesielle/rare/flagrande klede.

Fineskrin
Mormor denne gongen. Ei pyntedokke, nokon som liker å stasje seg opp.

Manta
Morfar-ord. Tyder 'teikneblyantar', eller strengt tatt fargekrit.

Nete
Igjen, min kjære morfar. Tyder 'nøtter', rett og slett

Grauthaud
Litt det same som å vere atteføkjin. Steike tett i nøtta.

Vasedallj
Favorittordet mitt! Tyder ein person som ikkje får noko gjort. Som mangler handlekraft. Tidlegare ofte brukt (av meg) om ymse fotballdommarar/spelarar.

Stutakonge
Litt det same som ein vasedallj, men dette er litt meir en person som t.d kanskje har budd litt for lenge på heimegarden. Type litt sær gammal ungkar (litt som han her)

Sirompa
Litt... treig. Keisam. Vanskeleg å be. Lite impulsiv.

Og så til uttrykka:
Sjit oppi eine nøvinj, å ønsk oppi den andre, å sjå kar du fer mest
Ganske ordrett oversett; Skit i eine neven, ønsk i den andre, og sjå kvar du får mest.
Brutalt, men sant.

De gjeng'kje to store oppi en sekk.
Dette var litt som det Olaf Thommessen fekk erfare i Venstre. Eller det som skjedde med Chelsea då dei kjøpte det som kunne krype og gå av superstjerner;
To (eller fleire) store/plasskrevande personar går ikkje i lag i lengda.

Du koka'kje mykje suppe på et fint haud.
Ein slags versjon av "døm ikkje ei bok etter coveret", berre at dette blir brukt om personar. Det er ikkje alltid dei vakraste menneska som er dei beste.

Farfar var, i fylje pappa, eit bibliotek av gamle ord og uttryk. Han hadde alltid eit uttrykk som passa situasjonen. Som om han til dømes fekk spørsmål om kva det var til middag;
I dag ska oss slenge magen oppå ømnen å varme oppatt de oss ha i går
For den som ikkje har skjønt det; I dag skal vi slenge magen opp på ovnen og varme opp att det vi hadde i går.

Farmor har og eit av favorittuttrykka mine, som mine eigne både barn og barnebarn skal få høyre opptil fleire gonger;
Den som kjøpe alt han ser, den fer gråte når andre ler.
Burde vere greit motto for dei som er med i Luksusfellen ...

Og til slutt den ulitmate utfordringa:
Pøytehøppandes ikønn me bastus å pjækert
Denne stiller litt i same kategori som "ej he'kje men ho hi ho he". Mest mogeleg dialekt på minst mogeleg plass. For å bryte et ned;
Ei 'pøyte' er ein sølepytt. 'Høppandes' er hoppande. 'Ikønn' er ekorn. 'Bastus' er ein heimerulla røyk. Og 'pjækert' er ein type frakk. Med andre ord;
Ekorn med frakk og heimerulla røyk som hopper over sølepyttar.